در این مطلب قصد داریم تا به معرفی و بررسی انواع روش های رفرنس دهی در متون علمی بپردازیم. پس تا انتهای این مقاله با نوین آموز همراه باشید. هر اثر علمی یا بر مبنای افکار و دستاوردهای خود نویسنده و یا بر پایه نوشته ها و مطالب دیگران است. بدیهی است که اخلاق علمی حکم می کند که مرجع اثری که از آن استفاده شده ذکر گردد تا خواننده به سهولت به آن منبع دسترسی پیدا کنند.
رفرنس دهی چیست؟
شما در صورتی می‌توانید بر صحت گفته‌های خود تأکید کنید که از سخنان معتبر و علمی درست استفاده کنید، اما قرار نیست بر کار خود برچسب دزدی بزنید! رفرنس دهی یعنی برای جلوگیری از سرقت علمی و ادبی در مقاله، کتاب و یا پایان‌نامه، خواننده را به منابعی که در آن‌ها استفاده کرده‌ایم، ارجاع دهیم؛ این منابع می‌تواند مقالات افراد مختلف، نقل‌قول‌هایی از استادان و دانشمندان و یا حتی ایده‌هایی باشد که دیگران آن را مطرح کرده‌اند. شما با این کار نه تنها به تحقیق خود ارزش و اعتبار می‌دهید، بلکه به زحمات دیگر نویسنده‌ها هم ارزش داده‌اید.
به چه دلیل باید رفرنس دهی کنیم؟
همه ما در طول دوران تحصیل خود چه در مقطع کارشناسی و چه در سطح بالاتر تحقیقات گسترده ای را در زمینه های مختلف انجام داده ایم و تلاش کرده ایم تا خروجی مورد نظر را به صورت یک مقاله، کنفرانس و حتی یک گزارش ارائه دهیم. حال اگر در این بین به صورت کاملا عمدی و یا سهوی دچار سرقت ادبی یا پلاجیاریسم شده باشید این امکان برای نویسنده وجود دارد که از راه قانونی وارد عمل شود از همین رو رعایت روش ارجاع منابع یکی از روش های رفع سرقت ادبی است که به شما کمک می کند تا از این اقدام مصون بمانید. در هر زمانی که شما از مقاله و یا تحقیق فرد دیگری برای نوشته ها و یا کنفرانس های خود استفاده می کنید نیاز است که در پایان نوشته های خود تحت عنوان منابع تحقیق اطلاعات مختصری از نویسنده اصلی بیان شود. برای اینکه نسبت به روش های رفرنس دهی آگاهی بیشتری پیدا کنید در این مقاله از نوین آموز در نظر داریم توضیحات مختصری برای شما بیان کنیم. با ما همراه باشید.
انواع روش های رفرنس دهی در متون علمی
در این بخش به معرفی محبوب ترین انواع روش های رفرنس دهی در متون علمی می پردازیم. پس تا انتها با ما همراه باشید.
1- روش رفرنس دهی شیکاگو
شیوه نامه شیکاگو در دانشگاه شیکاگوی آمریکا تدوین شده است. این روش بیشتر در متون علمی علوم انسانی مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش استناد به دو صورت درون متنی و برون متنی هم کاربرد دارد.در حالت برون متنی از یادداشت های ارجاعی استفاده می شود. به این ترتیب که از اطلاعات مربوط به منابع یادداشت برداری می شود. یادداشت های ارجاعی به دو صورت در اثر استفاده می شوند:
- پانویس یا پانوشت: اگر یادداشت های ارجاعی در انتهای هر صفحه ذکر شوند.
- پی نوشت: اگر یادداشت های ارجاعی در انتهای هر فصل یا انتهای اثر ذکر شوند.
در صورت استفاده از یادداشت های ارجاعی، ارائه فهرست منابع دیگر امری اختیاری خواهد بود به خصوص اگر در حالت پی نوشت استفاده شوند.
2- روش رفرنس دهی انجمن زبان مدرن آمریکا (MLA)
گاهی نقل مستقیم از گوینده به دلیل اعتباری که به کلام ما می بخشد اهمیت دارد بنابراین در این حالت از روش MLA استفاده می کنیم. در این روش صرفا نام خانوادگی نویسنده و بعد از آن یک فاصله و صفحه ذکر می شود و اطلاعات کتاب شناختی آن منبع نیز در انتهای اثر آورده می شود.
3- روش رفرنس نویسی هاروارد
این روش بیشتر توسط محققان انجام می‌شود و بر دو نوع است:
- ارجاع‌دهی در متن: بلافاصله پس از استفاده از یک نقل قول داخل پرانتز نام نویسنده و سال ارائه مقاله را ذکر میکنیم.
- ارجاع‌دهی خارج از متن: استفاده از فهرست منابع در انتهای مطلب نوشته شده است.
4- روش رفرنس دهی ونکوور (Vancouver)
این روش از رایج ترین روش های رفرنس دهی در ژورنال های آکادمیک و به خصوص علوم پزشکی و بهداشت هستند. این روش توسط کمیته بین المللی سردبیران مجلات پزشکی یا همان گروه ونکوور ( نام جدید این گروه ICMJE) تدوین شده است. توجه داشته باشید که اگر برای ارائه اثر خود از شما خواسته شد که از روش Uniform استفاده کنید منظور همان روش ونکوور است. در این روش برای رفرنس دهی، نام و نام خانوادگی تمامی نویسندگان به این ترتیب ذکر می شود: نام خانوادگی به شکل کامل، حرف اول نام کوچک و نام میانی به شکل حروف بزرگ و مابقی مطابق رفرنس نویسی انگلیسی ادامه می یابد. اگر سازمان یا نهاد خاصی نویسنده است به جای نام نویسنده نام سازمان یا نهاد ذکر می شود. برای رفرنس دهی از کتاب هم مطابق مقالات عمل می شود.
5- روش رفرنس‌نویسی AMA
این روش برای نوشتن متون پژوهشی در زمینه پزشکی کاربرد دارد. این روش نیز در داخل متن استفاده شده به صورتی که به هر منبع یک شماره تعلق گرفته و این شماره را در متن استفاده میکنیم. در انتهای و در بخش منابع و ماخذ، لیستی شماره‌گذاری شده از منابع به همراه اطلاعات کلی در اختیار خواننده قرار می‌گیرد.
6- روش رفرنس دهی APA
روش های مختلفی برای استناد به منابع وجود دارد و ژورنال های مختلف در سراسر دنیا هر کدام از سبک های خاصی استفاده می کنند. روش رفرنس دهی APA پرکاربردترین روش است. این روش در سال ۱۹۲۸ توسط انجمن روانشناسان آمریکا تدوین شده است و آخرین ویرایش آن در سال ۲۰۰۹ بوده است. این روش اگرچه بیشتر توسط ژورنال های خارجی استفاده می شود ولی در ایران بسیاری از دانشگاه ها نیز این روش را به دانشجویان و محققین خود پیشنهاد می کنند. در این روش نام خانوادگی نویسنده و سال چاپ اثر و در صورت نیاز شماره صفحه داخل پرانتز قرار گرفته و در متن استفاده می شوند. مابقی جزئیات مربوط به منبع در انتها و در فهرست منابع ذکر می شود.
7- رفرنس دهی به روش Turabian
Turabian نوعی ارجاع دهی است که بسیار به سبک شیکاگو شباهت دارد. این نوع ارجاع دهی اختصاصا برای پژوهشگرانی که متون تحقیقاتی می نویسند یا اقدام به ترجمه می کنند طراحی شده است. درست مانند سبک شیکاگو، Turabian نیز از سیستم نشانه گذاری و نویسنده-تاریخ پیروی می کند. سیستم نشانه گذاری در علوم انسانی (همانند ادبیات، تاریخ و هنر) و سیستم نویسنده-تاریخ در علوم اجتماعی استفاده می شوند.
8- روش رفرنس نویسی OSCOLA
اگر ترجمه تخصصی متن حقوقی انجام می‌دهید، باید با این روش آشنا شوید. این این سبک که در متون حقوقی انگلیسی استفاده می‌شود، از سیستم رفرنس نویسی به صورت نشانه‌گذاری پیروی می‌کند. ارجاع درون‌متنی OSCOLA به صورت عددی انجام می‌شود.
جمع بندی
در این مقاله از نوین آموز محبوب ترین انواع روش های رفرنس دهی در متون علمی و تحقیقاتی را معرفی کردیم. چنانچه مطلب فوق برای شما مفید بود، خوشحال می شویم آن را با دوستان و همکاران خود به اشتراک بگذارید و نظرات و تجربیات خود را درباره انواع روش های رفرنس دهی در قسمت نظرات با ما در میان بگذارید. سعی کردیم به تمام سوالاتی که ممکن است در ذهن شما باشد پاسخ دهیم. اگر فکر می‌کنید نکته‌ای را جا انداخته‌ایم، حتما با ما درمیان بگذارید. مشتاقانه منتظر نظرات شما هستیم.